IRAK - KURDYSTAN

 IRAK - KURDYSTAN

BASRA - AL-KURNA - MOKRADŁA AHWAR - ERIDU – UR CHALDEJSKIE – GIRSU – NASIRIJJA – NIPPUR – URUK – AL KIFL - AL NADŻAF - KUFA - WADI AL SALAM - KASR AL-UCHAJDIR - AL-AQISER – KARBALA – BABILON – BAGDAD - AL-MADA'IN - SAMARRA - HATRA - BORSIPPA - DUR-KURIGALZU

PROGRAM RAMOWY  13 DNI

DZIEN´ 1

Zbiórka uczestników na lotnisku w Warszawie. Przelot do Basry.

DZIEN´ 2

Przywitanie na lotnisku, procedury wizowe. Śniadanie. W drodze na mokradła Ahwar przejazd do miasta Al-Kurna w celu obejrzenia Drzewa Poznania Dobra i Zła – Drzewo Adama u zbiegu rzek Tygrys i Eufrat.  Krótki rejs po wodach rzek Eufrat i Tygrys z możliwością poznania tego miejsca z perspektywy wody.  Następnie przejazd i wizyta na Mokradłach Ahwar.

W historycznym obszarze wpisanym na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, ludzie od wieków budują charakterystyczne domy z trzciny, papirusu i liści palmowych. W jednym z takich domów lunch - ryba z grilla w tradycyjnym stylu. Region zamieszkały jest przez Madanów, tzw. Arabów Błotnych. Eksploracja niesamowitych miejsc małymi drewnianymi łódkami zwanymi „mashuf” - wzdłuż podmokłych terenów, gdzie w naturalnym środowisku żyją m.in. bawoły błotne, a zimą przylatuje wiele gatunków ptaków. Tysiące lat p.n.e. linia brzegowa Zatoki była przesunięta daleko na północ, a kanały i zlewiska były logistycznym zapleczem tworzenia się cywilizacji "przedpotopowych" miast vide Uruk i Eridu. W czasie I wojny w Zatoce szyici wzniecili tu powstanie. Zostawieni na pastwę losu byli zmasakrowani napalmem i bronią chemiczną. Saddam Husajn osuszył też bagna Mezopotamii. Po 30 latach na 60% terenu życie wróciło już do pierwotnego stanu. Przejazd do hotelu w Nassiriji. Zakwaterowanie, obiadokolacja, nocleg.

DZIEN´ 3

Śniadanie. Poranna wizyta w odnalezionych na pustyni szczątkach Eridu, uważanego za pierwsze miasto na świecie. Następnie wizyta w słynnym biblijnym Ur Chaldejskim - mieście proroka Abrahama. Prace wykopaliskowe w Ur rozpoczęły się na początku XX wieku. Znany brytyjski archeolog Leonard Woolleya skoncentrował się na okolicach największego wzgórza, które jak się okazało kryło pozostałości zigguratu. W ich trakcie odkryto szereg glinianych cylindrów z inskrypcjami w piśmie klinowym. Odczytanie tychże inskrypcji umożliwiło identyfikację stanowiska ze starożytnym miastem Ur. Odkryto cały kompleks zigguratów i grobowce królewskie dynastii, która rządziła pod koniec III tysiąclecia p.n.e.  Wizyta w stanowisku archeologicznym Girsu, w historycznym mieście Tell Telloh, będącym jednym z głównych ośrodków starożytnego miasta-państwa Lagasz, założonym przez króla Gudeę w połowie trzeciego tysiąclecia p.n.e. Powrót do Nasirijja - miasta pięknych sadów palmowych nad brzegiem rzeki Eufrat. Panoramiczna wizyta na ulicach Nasirijja. Obiadokolacja w lokalnej restauracji. Nocleg w hotelu.

Nadchodzące 3 dni poświęcone będą zwiedzaniu stanowisk archeologicznych starożytnego Sumeru. Będziemy mieli okazję poczuć klimat miejsc, kojarzonych z początkiem ludzkiej cywilizacji. Położonych nad starym korytem Eufratu i zasiedlonych od końca V tys. p.n.e., gdy Eufrat i Tygrys nie łączyły się jeszcze ze sobą, a wybrzeże Zatoki Perskiej leżało ok. 80 km bardziej na pn-zach niż

obecnie. Relikty cywilizacji Mezopotamii zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2016 roku

DZIEN´ 4

Śniadanie. Cały dzień poświęcony na zwiedzanie stanowisk archeologicznych Mezopotamii w starożytnym mieście Nippur, które było miastem poświęconym kultowi sumeryjskiego boga Enlila, „Władcy Nieba”. W pobliżu znajduje się starożytne miasto Uruk ze stanowiskami archeologicznymi, zigguratami i świątyniami. Stanowisko pierwotnie składało się z dwóch osiedli - Kulaby i Uruk otaczających dwa sanktuaria, jedno poświęcone męskiemu bóstwu Anu, a drugie – żeńskiemu bóstwu Inana (Isztar). Dominacja Uruk nad innymi miastami zaczęła się w IV tys. p.n.e. Uruk stało się najważniejszym miastem-państwem oraz centrum handlowym, kultowym i administracyjnym w całej południowej Mezopotamii. Przejazd do hotelu w stolicy prowincji An-Nadżaf, po drodze zwiedzanie unikalnego w skali światowej judaistyczno-islamskiego sanktuarium w Al Kifl. Najstarsza wzmianka lokalizująca w tym miejscu grób proroka Ezechiela, pochodzi z 986r. Rabin Szerir Gaon opisał pielgrzymów palących tam kadzidło i wznoszących modlitwy. Będziemy mieli okazję zobaczyć, że mimo upływu ponad 1000 lat spekulacje o dejudaizacji grobu okazały się nieuzasadnione. nawiedzimy grób proroka Ezechiela. Obiadokolacja i nocleg w An-Nadżaf

DZIEN´ 5

Śniadanie. Odwiedzimy kolejne święte miasto szyitów An Nadżaf, który razem z pobliską Karbalą tworzy potężne centrum pielgrzymkowe - w trakcie święta Aszury odwiedzane, przez ponad 20 milionów wiernych. Dla wyznawców szyizmu An Nadżaf i Karbala uważane są za najświętsze miejsce islamu, zaraz po Mekce i Medynie. Wizyta w Wielkim Meczecie w Kufie i starych targowiskach Nadżaf. Kufa położona jest 10 km na północny wschód od centrum An Nadżaf. Została założona w latach 637-638, w tym samym czasie co Basra - po zwycięstwie Arabów pod wodzą drugiego kalifa Umara nad Bizancjum. Wielki Meczet Masjid al-Kufa jest jednym z najstarszych zachowanych meczetów na świecie. Zbudowany w VII wieku, był miejscem rezydowania kuzyna i zięcia proroka Mahometa - Alego ibn Abi Taliba, czwartego kalifa z dynastii Raszidun. Na początku 661 roku, Ali został tu zraniony zatrutym mieczem przez wyznawcę ortodoksji charydżyckiej Abd ar-Rahmana ibn Muldżama.  W Kufie pochowani są członkowie rodzin pierwszych szyickich imamów i ich pierwsi zwolennicy. Złota kopuła stojąca dziś nad grobowcami, a także otaczająca ją dekoracja kaflowa zostały dodane w okresie Safawidów, w XVII i XVIII wieku. Całe wnętrze otoczono wersetami Koranu, a dziedziniec pokryty jest białym marmurem z Makrana w Indiach. Ma on taką właściwość, że chodząc boso w południe po nasłonecznionym dziedzińcu – kamień zachowuje chłód. Lunch w lokalnej restauracji. Następnie zobaczymy największy na świecie cmentarz Wadi Al-Salaam oraz Sanktuarium Imama Alego ibn Abi Taliba. Kolacja w lokalnej restauracji. Nocleg w hotelu w An-Nadżaf.

DZIEN´ 6

Śniadanie. Wizyta w godnym podziwu miejscu historycznym – znakomicie zachowanej twierdzy Kasr al-Uchajdir, której początki sięgają VII wieku. Jej zewnętrzny mur jest wysoki na 21 m i posiada 4 bramy, a wewnętrzny prostokątny budynek przylegający do północnej ściany ma rozmiary 80 na 112 m. Centralny dziedziniec jest otoczony przez meczet, łaźnię i 6 zespołów mieszkalnych, każdy z własnym mniejszym dziedzińcem i parą stojących naprzeciwko siebie ejwanów. Ten plan wywodzi się z późnosasanidzkiego Pałacu Chosrowa w Ghasr-e Szirin i posiada swe odpowiedniki w umajjadzkich pałacach w Ammanie i Mszatcie. Al-Uchajdir jest jedynym znanym abbasydzkim zamkiem pustynnym. Związany jest z osobą Isy Ibn Musy, członkiem rodu Abbasydów, który miał wycofać się do swojej rezydencji w 775/776, gdy został wykluczony z porządku sukcesji przez kalifa Al-Mahdiego. W 2000 Kasr al-Uchajdir został wpisany na listę informacyjną światowego dziedzictwa UNESCO. Wizyta (w miarę dostępności) w pozostałościach kościoła Al-Aqiser, który jest uważany za jeden z najstarszych kościołów wschodniochrześcijańskich. Zbudowany został w V wieku i do niedawna był używany przez Asyryjczyków z Kościoła Chaldejskiego. Charakterystyczny jest w nim układ ołtarza, którego front pokrywa się z kierunkiem w stronę Jerozolimy. Miejsce jest mistyczne, a temperatura na pustyni osiąga pod 40 stopni. Lunch w lokalnej restauracji. Następnie udamy się do Karbali – jednego z najważniejszych świętych miast szyitów, gdzie znajdują się Meczety-Mauzolea Imama Hussaina i Imama Abbasa, synów Imama Alego i wnuków Proroka Mahometa. Członkowie rodziny Proroka zginęli pod Karbalą, w bitwie z wojskiem sunnickiego kalifa Umajjadów Jazida I, która miała miejsce w 680 roku. Nocna wędrówka po lokalnych targowiskach, gdzie możemy zaopatrzyć się m.in., w słynne naturalne olejki perfumowane. Kolacja w lokalnej restauracji. Nocleg w hotelu w mieście Karbala.

DZIEN´ 7

Śniadanie. Kierujemy się do Babilonu (akadyjskie Bab ilani - Brama Bogów) – starożytnego miasta nad Eufratem, jednego z najważniejszych miejsc na mapie historii ludzkiej cywilizacji. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z czasów panowania Szar-kali-szarri, króla Akadu z XXIII w. p.n.e. Rola miasta wzrosła za panowania Hammurabiego (1792–1750 p.n.e.), który skodyfikował prawo i stworzył imperium ze stolicą w Babilonie. Wieki XI–VIII p.n.e. to okres zamieszania, związany z przybyciem plemion chaldejskich. Babilonem rządziło kilka różnych dynastii, których władcy musieli radzić sobie z zagrożeniem, jakim stała się rosnąca w siłę Asyria. W 689 p.n.e. na rozkaz Sennacheryba wojska asyryjskie splądrowały Babilon mordując mieszkańców i paląc miasto. Babilon odzyskał dawne znaczenie w pierwszej połowie VI wieku p.n.e., za panowania dynastii nowobabilońskiej. Z tych czasów zobaczymy najsłynniejsze zabytki: Bramę Isztar, ziggurat E-temenanki (Wieża Babel), Wiszące Ogrody Semiramidy oraz Pałac Nabuchodonozora II. W Babilonie zmarł w 323 p.n.e. Aleksander Wielki, który zamierzał uczynić go stolicą swojej uniwersalnej monarchii. Po jego śmierci miasto zaczęło podupadać w wyniku licznych wojen i masowych wywózek ludności. Babilon został ponownie odkryty przez niemieckiego archeologa Roberta Koldeweya w 1899r. Miejsce to znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO, a jego zwiedzanie i odkrywanie jest wyjątkowym przeżyciem. Odwiedzimy również, górujący nad stanowiskiem pałac Saddama Hussajna, zdewastowany w czasie II wojny w Zatoce. Lunch oraz panoramiczny rejs po Eufracie. Przejazd na nocleg do Bagdadu.

DZIEN´ 8

Śniadanie. Zwiedzanie Bagdadu: Muzeum Narodowe Iraku, założone przez znaną brytyjską orientalistkę Gertrude Bell, w którym zapoznamy się z bezcennymi zabytkami kultury z epok: sumeryjskiej, babilońskiej i hellenistycznej, jak również artefaktami z początków cywilizacji islamu. Przejazd pod pomnik Al-Shaheed (Pomnik Męczenników), gdzie płonie wieczny ogień poświęcony irackim żołnierzom poległym w trakcie wojny iracko-irańskiej, w latach 80-tych ubiegłego wieku. Umiejscowiony na sztucznej wyspie o średnicy 190 metrów, pośrodku sztucznego jeziora na wschodniej stronie rzeki Tygrys. Wewnątrz dwóch czterdziestometrowych kopuł zdobionych turkusową mozaiką mieści się m.in. muzeum, biblioteka, galeria wystawowa i kawiarnia. Lunch w lokalnej restauracji. Popołudniowa wizyta w zigguracie i świątyni Dur-Kurigalzu, której początki sięgają czasów panowania króla Kurigalzu I z dynastii Kasytów w czasach babilońskich (1400 r. p.n.e.), uważana jest za jeden z najważniejszych zigguratów w całej Mezopotamii. Obiadokolacja i nocleg w Bagdadzie.

DZIEN´ 9

Śniadanie. Wędrówka przez historyczne centrum Bagdadu położonego nad rzeką Tygrys, od kompleksu naukowego Al-Mustansiriya Madrasa do Pałacu Abbasydów, przez most Al-Shuhadaa i ulicę Al-Mutanabbi. Lunch w lokalnej restauracji. Następnie wizyta w historycznym mieście Al-Mada'in, gdzie odwiedzimy Pałac Taq Kasra w historycznym Ktezyfonie, będący arcydziełem architektury imperium sasanidzkich władców Persji, którego początki sięgają VI wieku. Do XXI w. zachowały się ruiny z ogromnym sklepieniem kolebkowym (pozostałość sali audiencyjnej). Jest to jedno z największych i najszersze pojedyncze sklepienie ceglane na świecie. Wiadomo, że podłogę sali audiencyjnej pokrywał ogromny dywan o wymiarach 27 × 27 metrów, znany jako Baharestan – „ogród wiosenny”. Po zajęciu Ktezyfonu przez Arabów w 637 roku, dywan został pocięty na kawałki, które zostały rozdane muzułmanom. Wizyta w dzielnicy Uniwersytetu w Bagdadzie i na Placu Wyzwolenia (Plac Al-Tahrir), z najważniejszym pomnikiem upamiętniającym niepodległość Iraku. Jest to centralne miejsce i serce miasta, gdzie miały miejsce najważniejsze wydarzenia w nowożytnej historii Iraku. Obiadokolacja i nocleg w Bagdadzie.

DZIEN´ 10

Śniadanie. Wczesny wyjazd z hotelu. Całodniowa wizyta w archeologicznym mieście Samarra, założonym przez kalifów Abbasydów w IX wieku, słynącym z Minaretu Al-Malawija w kształcie spiralnej muszli ślimaka oraz Wielkiego Meczetu. To stąd przez sto lat rządzono prowincjami Imperium, które w okresie swojej świetności rozciągało się od Tunezji po Azję Środkową. Samarra to jedyna ocalała stolica z okresu wczesnego islamu, która zachowała swój pierwotny plan, architekturę i sztukę, taką jak mozaiki i rzeźby. Miasto zostało opuszczone stosunkowo wcześnie i w ten sposób uniknięto zaburzenia pierwotnego układu architektonicznego. Po zniszczeniu Bagdadu przez Mongołów, to jedyny oryginalny ślad politycznego i kulturalnego centrum kalifatu. Samarra uważana jest za jedno z największych stanowisk archeologicznych na świecie. Ruiny starożytnego miasta zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W Samarze zobaczymy dwa największe meczety: Al-Malwiya i Abu Dulaf (w miarę dostępności) oraz największe pałace w świecie islamskim: Pałac Kalifów Qasr al-Khalifa oraz al-Ja'fari. W meczecie Al Askari znajdują się groby dwóch z dwunastu szyickich imamów; dziesiątego Alego al-Hadiego i jego syna, jedenastego Hasana al-Askariego. W kompleksie pochowano także innych członków rodziny Mahometa. W 2006 roku tygodnik Time pisał, że: Al-Askari jest jednym z najświętszych miejsc szyizmuh, ustępującym tylko An Nadżaf i Karbali. Nawet sunnici darzą go wielkim szacunkiem, a powiedzenie „przyrzekam na meczet” jest używane przez obie wspólnoty. Przejazd do Hatry, głównego miasta Seleukidów, które przez wieki opierało się potędze Rzymu i Persji. Spacer połączony ze zwiedzaniem dobrze zachowanych ruin. Przejazd na obiadokolację i nocleg do Mosulu.

DZIEN´ 11 Mosul - Niniwa

Śniadanie, po którym całodzienne zwiedzanie Mosulu – Niniwy. Według Księgi Rodzaju (10, 8–12) miasto założył Nimrod: (..) Kusz zaś zrodził Nimroda, który był pierwszym mocarzem na ziemi… On pierwszy panował w Babelu, w Erek, w Akkad i w Kalne, w kraju Szinear. Wyszedłszy z tego kraju do Aszszuru, zbudował Niniwę, Rechobot-Ir, Kalach i Resan, wielkie miasto pomiędzy Niniwą, a Kalach. Z kolei Ewangelia wg św. Mateusza (12, 39-42) wspomina: (..) Albowiem, jak Jonasz był trzy dni i trzy noce we wnętrznościach wielkiej ryby, tak Syn Człowieczy będzie trzy dni i trzy noce w łonie ziemi. Ludzie z Niniwy powstaną na sądzie przeciw temu plemieniu i potępią je; ponieważ oni wskutek nawoływania Jonasza się nawrócili… Według Biblii Niniwa została uratowana przez Jonasza przed gniewem Jahwe. Jednak Asyryjczycy wrócili do starych praktyk i dlatego, dwóch izraelskich proroków (Nahum i Sofoniasz) zapowiedziało upadek Niniwy. Urzeczywistniło się to w 612 r. p.n.e., gdy połączone siły Nabopolassara, króla Babilonii oraz Kyaksaresa, króla Medów zdobyły miasto. Najstarsze ślady osadnictwa w Niniwie (części aglomeracji współczesnego Mosulu) datowane są na VI tys. p.n.e., a w II tys. p.n.e. królowie asyryjscy budowali tu swoje pałace. Okres rozkwitu miasta przypada na okres nowoasyryjski w I tys. p.n.e., gdy król Asyrii Sennaheryb uczynił Niniwę stolicą imperium. Powierzchnia miasta osiągała 8 km², a długość podwójnego pasa murów w obwodzie wynosiła ok. 12 km. Główny mur z suszonej cegły miał szerokość ok. 15 m i wysokość 25 m, a fosa szerokość ok. 55 m. Aglomeracja zasilana była w wodę przez system kanałów i akweduktów, z których niektóre używane są do dziś. Po zniszczeniu w roku 612 p.n.e. Niniwa, nigdy nie osiągnęła już dawnej świetności. Odbudowane w okresie hellenistycznym i partyjskim świątynie z reliefami, inspirowały artystów pracujących dla nowych władców. Wykopaliska archeologiczne w pałacach Sennaheryba i Aszurbanipala odsłoniły liczne reliefy np. sceny polowania króla na lwy, które zyskały światową sławę i są eksponowane w British Museum. Odkryto też bibliotekę Aszurbanipala – bogaty zbiór tekstów zapisanych pismem klinowym, które okazały się kluczem do historii całej Mezopotamii (wśród nich, m.in. epos o Gilgameszu). W Niniwie niektórzy badacze lokalizowli słynne wiszące ogrody Semiramidy, jeden z 7 cudów świata. Trudno to udowodnić, jednak okazałe kompleksy ogrodowe dokumentują zachowane teksty i reliefy. W latach 1965-1984 Irakijczycy zrekonstruowali część muru i bram starożytnego miasta. W 2014 w wyniku ataku ekstremistów Mosul został zajęty przez Islamskie Państwo w Iraku i Lewancie (ISIS). Doszło do licznych zbrodni oraz wygnania mniejszości religijnych i etnicznych z miasta, a także celowego niszczenia zabytków. W 2017 armia iracka odbiła miasto z rąk dżihadystów, wypierając ISIS z całego Iraku. Dziś Mosul tętni na nowo życiem i jest także miastem restauracji z aromatyczną kuchnią bliskowschodniej oraz klimatycznymi kawiarniami. Powrót na obiadokolację i nocleg.

DZIEN´ 12 Erbil - Kurdystan

Śniadanie. Przejazd do Erbilu, jednego z najstarszych znanych punktów osadniczych na mapie świata. Miasto zamieszkiwane jest nieprzerwanie od ponad 8000 lat, a w pobliżu odkryto też ślady bytności Neandertalczyków. Najwcześniejsze wzmianki o tym miejscu pochodzą z III tys. p.n.e. Prawdopodobnie z tego okresu pochodzi kopiec o wysokości 30 m, znajdujący się w centrum obecnego Erbilu. Jego zwieńczeniem są okazałe ruiny dawnego tureckiego fortu. Na północ od miasta znajduje się Gaugamela, gdzie Aleksander Wielki pokonał w bitwie w 331 r. p.n.e. króla perskiego Dariusza III. Za czasów diadochów Erbil był stolicą królestwa Adiabene, które od I wieku było podporządkowanego imperium Partów. Od początku III wieku znajdował się pod panowaniem Rzymu. W 642 r. miasto opanowali Arabowie. W XIII wieku Erbil utracił swoje znaczenie i funkcje administracyjne, na rzecz niedalekiego Mosulu. Po rozpadzie Imperium Ottomańskiego, de facto przez cały XX wiek historia regionu była determinowana przez kurdyjskie powstania, pacyfikowane przez rząd w Bagdadzie. Najkrwawsza pacyfikacja miała miejsce w ramach Operacji Al-Anfal (arab. Łupy Wojenne), w 1988 roku. W jej toku zniszczonych zostało, ponad 3 tys. miejscowości zamieszkiwanych przez Kurdów. Armia Saddama Husajna wielokrotnie używała bronii chemicznej, a ofiarą operacji padło ok. 200 tys. Kurdów. Po I wojnie w Zatoce, w Erbilu ustanowiono stolicę irackiego Kurdystanu - chronionego przed siłami Saddama Husejna przez wojska koalicji anglo-amerykańskiej. Miasto zostało ponownie zajęte przez siły irackiej Gwardii Republikańskiej w 1996 r. Po zakończeniu II wojny w Zatoce, Erbil ponownie stał się ośrodkiem administracji kurdyjskiej. Miasto zyskało na znaczeniu gospodarczym, a liczba ludności od tego czasu zaczęła szybko wzrastać. Przejazd do hotelu, obiadokolacja pożegnalna połączona z imprezą regionalną w stylu kurdyjskim. Nocleg.

DZIEN´ 13

Śniadanie lub pakiet śniadaniowy.  Przejazd na lotnisko. Przelot do Warszawy. Zakończenie pielgrzymki.